KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇU
KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇU ; İnsan toplumsal bir varlıktır ve diğer insanlarla iletişim kurmak ve konuşmak ihtiyacı içerisindedir. İnsan, sözleri üzerinde tasarruf imkanına sahiptir. Sözlerinin etki alanını, yani sözlerinin kimler tarafından duyulacağını, kayda alınıp alınmayacağını belirleme hakkına sahiptir. Ancak günümüzde teknolojinin gelişmesi sebebiyle bu hak sıkça ihlal edilebilmektedir. İşte bu nedenle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 133. maddesinde kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu düzenlenmiştir.
BU SUÇ KANUNDA NASIL DÜZENLENMİŞTİR?
(1) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi,iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi, diğer konuşanların rızası olmadan ses alma cihazı ile kayda alan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi suretiyle elde edilen verileri hukuka aykırı olarak ifşa eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dört bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
ALENİ KONUŞMA NE DEMEKTİR?
Aleniyet için temel husus, konuşmanın kişi ve sayı itibarı ile belirli olmayan geniş bir çevreye hitap etmesidir. Konuşma, sayı ve kişi itibarı ile belirli bir çevreye hitap ediyorsa aleni kabul edilmez. Sokakta ,park ve bahçede yapılan ancak misal iki kişi arasında olan konuşmalar da aleni değildir.
KORUNAN HUKUKİ MENFAAT NEDİR?
Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu ile insanlar arasındaki aleni olmayan konuşmaların gizliliği korunmaktadır. İnsanlar düşüncelerini herhangi bir çekince olmadan ifade etme imkanına sahip olmalıdırlar. Kişinin düşüncelerini dile getirdiği konuşmaların dinlendiği ya da kayda alındığı düşüncesi kişi üzerinde baskı oluşturacak ve insanların düşünce ve fikirlerini ifade etmelerine engel olacaktır.
SUÇUN NİTELİKLİ HALİ VAR MIDIR?
Verilecek cezanın arttırılmasını öngören nitelikli haller mevcuttur. Bunlar TCK madde 177’ de düzenlenmiştir. Bunlar;
- a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde gerçekleşir. Bu durumda verilecek ceza yarı oranında artırılır.
SUÇUN FAİLLERİ KİMLER OLABİLİR ?
- fıkrada düzenlenen “kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları bir aletle dinleme veya ses alma cihazı ile kaydetme” suçunun faili, konuşmanın tarafı olmayan üçüncü kişi(ler)dir. Yani konuşmanın tarafı olan kişiler bu suçun faili olamazlar.
İki kişi arasında geçen konuşmanın tarafı olan bir kişinin bu konuşmayı kayda alması madde 133 çerçevesinde bir suç değil,ancak şartları varsa TCK madde 134’ te düzenlenmiş özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir.
Ancak 133.maddenin ikinci fıkrasında düzenlenen ve katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi ,diğer katılanların rızası olmadan kaydeden kişi bu suçun faili olabilir. Yani söyleşiye katılan kişi ikinci fıkrada tanımlan tipin faili olabilir.
KONUŞMALARIN KAYDININ RIZA İLE ALINMASI SUÇ OLUŞTURUR MU?
Oluşturmaz . Zira kanun metninde rızası dışında kayda alınması denilmektedir.
DİNLENEN VEYA KAYDA ALINAN KONUŞMANIN İÇERİĞİ ÖNEM TAŞIR MI?
Konuşmanın içeriği ve bu içeriğin gizli olup olmaması önem taşımaz. Konuşmada özel hayata ilişkin bilgiler geçebileceği gibi ticari veyahut ilk bakışta önemsenmeyecek bir konuşma da olabilir.
TELEFON KONUŞMALARININ KAYDA ALINMASI BU SUÇU OLUŞTURUR MU?
TCK’ da kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunun düzenlendiği 133. Madden anlaşılacağı üzere, konuşmanın araya herhangi bir vasıta konmadan, karşılıklı ve yüz yüze yapılması gerektiği sonucuna varılmaktadır. Kişiler arasında örneğin telefon konuşmaları, internet üzerinden yapılan sesli ve/veya görüntülü konuşmalar TCK’ ya göre“konuşma” değil, “haberleşme” olup; kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğine müdahale edilmesi, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir.
KİŞİNİN KENDİ KENDİNE KONUŞMASININ KAYDA ALINMASI BU SUÇU OLUŞTURUR MU?
Kişinin herhangi birisini muhatap almaksızın kendi kendine yaptığı konuşmalar ve bunların kayda alınması bu suçun konusunu oluşturmaz. Ancak şartları varsa özel yaşamın gizliliği suçunu oluşturabilir.
MAHKEMEDE İDDİA VE SAVUNMADA DELİL OLARAK KULLANILMAK İÇİN KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALAR KAYIT ALTINA ALINIP İFŞA EDİLEBİLİR Mİ?
Birileri tarafından suç şüphesine binaen delil toplamak amacıyla kişiler arasında geçen konuşmaların gizlice dinlenmesi ve/veya kayda alınması mümkün değildir; bu yetki sadece CMK’da düzenlenen koşullar altında resmi devlet kurumlarına aittir.