VESAYET NEDİR ?

Medeni ehliyeti kullanma ehliyetine sahip  olmayan kimselere mahkeme kararıyla vasi atama işlemine denir. Vesayet yetkisi, Vasilere, Sulh hukuk mahkemelerine, Asliye hukuk mahkemelerine, Kayyımlara ve Yasal Danışmanlara mahkeme kararıyla verilebilir ve mahkemece verilen yetkileri kapsar. Kural olarak vesayete kısıtlılar konu olmaktadır ancak istisnaen  küçüklerde vesayete konu olmaktadır.

VESAYET TÜRLERİ NELERDİR

Vesayet organlarını ikiye ayrılır

Kamu Vesayeti nedir; Vesayet makamı ve Denetim makamından oluşan daireler tarafından yürütülen vesayettir. (TMK m.397) Kamu vesayetinde vesayet makamı, Sulh Hukuk Mahkemesidir; Denetim Makamı ise, Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Vasi nedir?: Vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür. (TMK m.403/1)

Vesayet Daireleri neresidir?: Vesayet makamı, Sulh Hukuk Mahkemesi; denetim makamı, Asliye Hukuk Mahkemesidir. (TMK m.397/2)

Kayyım nedir?: Belirli işleri görmek veya malları yönetmek için atanır. (TMK m.403/2) Kayyımlık; Temsil kayyımlığı ve Yönetim kayyımlığı olmak üzere 2 şekilde de yapılabilir.(TMK m.426,427)

Yasal Danışman nedir?: Kısıtlanması için yeterli sebep bulunmayan ve korunması bakımından fiil ehliyetinin sınırlanması gerekli görülen ergin bir kişiye kanunda belirtilen işlerde görüşü alınmak üzere atanır.(TMK m.429/1)

Özel Vesayet; Vesayet altındaki kişinin menfaati haklı gösterdiği, özellikle bir işletmenin, bir ortaklığın veya bir işin sürdürülmesi gerektiğinde vesayetin istisnai olarak bir aileye verilmesidir. (TMK m.398) Özel vesayette vesayet makamı aile meclisidir. Aile Meclisi, vesayet altına alınacak kişinin 2 yakın hışmını veya eşin istemi üzerine kurulur. Aile meclisi 4 yıllık sürede görevde kalır.

VESAYET ORGANLARI NELERDİR ?

VASİ NEDİR ?

Vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür.

Vesayet makamı olan sulh hukuk mahkemesinin görevi, vasiyi gözetim altında tutmaktır. Sulh hukuk mahkemesinin, vesayet makamı sıfatıyla başlıca görevleri şunlardır:

1. Vasi atama (TMK. m.413) ve vasi atanmasına kadar gerekli önlemleri alma       (TMK m.420),
2. Kayyım atama (TMK. m.430),
3. Kısıtlının menfaatine uygun görmesi hâlinde, Medenî Kanunumuzun 462. maddesinde 14 bent hâlinde sayılan hukukî işlemlerin, vasi tarafından yapılmasına izin verme

Vasi Seçimleri Nasıl Olur?

Vasi olarak atanacak kişiler yetişkin insanlar olmalıdır. Dava ile ilgilenen hâkim, vasi olarak

atanacak kişinin vesayetini alacağı kişiye yeterli vakti ayırıp ayıramamasına dikkat

etmektedir. Hakim, vasi olarak atanacak olan kişinin üzerinde başka vesayet hakları olup

olmadığına dikkat eder. Vasi olarak atanacak olan kişinin herhangi bir özrü ve engelinin

olmaması gerekmektedir. Vasilik için belirli şartların sağlanması halinde öncelik olarak

akrabalar ve yakınlar seçilmek için değerlendirilir. Çünkü bu kişiler vesayeti alınacak kişinin

durumu ile daha fazla alakadar olabilecek insanlar olarak görülmektedir

Vasi Atanması Nasıl Yapılır

Vesayet makamı gecikmeksizin vasi atamakla yükümlüdür. Atama kararı vasiye tebliğ olunur. Vasiliğe atanan kimse atama kararının kendisine tebliğinden itibaren 10 gün içinde vasilikten kaçınabilir ve ilgili olan herkes, vasinin atandığını öğrendiği günden başlayarak 10 gün içinde atamaya itiraz edebilir ancak vesayet makamı bu kaçınmayı ve itirazı yerinde görmezse kendi görüşü ile birlikte denetleme makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesine bildirir. Vasinin atanması vesayet makamının, bu görevi yapabilecekler arasından bir ergini vasi olarak ataması şeklinde gerçekleşir ve vasi kural olarak 2 yıl için atanır. Bu süre her defasında 2 yıl uzatılabilir. 4 yıl dolunca vasiye vasilikten kaçınma hakkı doğar.  Vasi olarak atanmada vesayet altına alınacak kişinin eş veya yakın hısımları öncelikli olmak üzere vasilik koşullarına sahip olmaları kaydıyla bu göreve atar. Haklı sebepler engel olmadığı sürece vasiliğe atanacak kişiyi vesayet altına alınacak kişi ya da ana veya babasının gösterdiği kimse atanır.(TMK m.415) Vesayet altına alınan kimsenin yerleşim yerinde oturan bir kimse vasi olarak atanmışsa bu kişiler vasilik görevini kabul etmekle yükümlüdürler ancak bu yükümlülükten kanunda sayılan hallerde kaçınılabilir. Bu yükümlülük aile meclisince atanma halinde geçerli değildir. Vasiliğe atanan kimse vasilikten kaçınmış veya atanmasına itiraz edilmiş olsa bile, yerine bir başkası gelene kadar vasiye ait görevleri yerine getirmekle görevlidir.

Vasi Olamayacaklar kimlerdir

Kısıtlılar, Kamu hizmetinden yasaklılar, Haysiyetsiz hayat sürenler, Menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar, İlgili vesayet daireleri hakimleri

Vasiliği Kabul Etmeyebilecek Olan Kişiler kimlerdir

60 Yaşını doldurmuş olanlar, Bedensel özürleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar, Dörtten fazla çocuk babası olanlar, Üzerinde vasilik görevi olanlar, Cumhurbaşkanı, TBMM ve Bakanlar Kurulu Üyeleri, HSYK Üyeleri

Vasinin Görevleri nelerdir?

Defter tutar

Değerli şeyleri saklar

Taşınırların satımı

Paraların yatırılması

Ticari ve Sınai işletmelerin işletilmesi

Taşınmazların satılması

*Vasinin, vesayet altındaki kişi adına kefil olması, vakıf kurması ve önemli bağışta bulunması yasaktır.

Vasinin bu yetkileri doğrultusunda vesayet altındaki kimselerin hukuki sonuç doğuracak davranışta bulunmaları imkansız mıdır?

Vesayet altına alınan kişiler ne yapabilir ?

Ayırt etme gücüne sahip olan vesayet altındaki kişi, vasinin açık veya örtülü izni veya sonraki onamasıyla yükümlülük altına girebilir veya bir haktan vazgeçebilir. Yapılan işlem hakim veya diğer tarafın belirlediği sürede onaylanmazsa diğer taraf bununla bağlı olmaktan kurtulur. Onamamanın sonucunda taraflardan her biri verdiğini geri isteyebilir. Ancak vesayet altındaki kişi sadece kendi menfaatine harcanan veya geri isteme zamanında malvarlığından olan zenginleşme tutarıyla ya da iyi niyetli olmaksızın elden çıkarmış olduğu miktarda sorumludur. Vesayet altındaki kişi fiil ehliyetine sahip olduğu hususunda diğer tarafı yanıltmış ise. Onun yüzünden uğradığı zarardan sorumlu olur.

Vesayet altındaki kişiye bir mesleği icra etmesi izni verilebilir. Bu durumda vesayet altına alınan kişi bu meslekle ilgili işlemlerde tüm malvarlığı ile sorumlu olur.

VESAYET DAİRELERİ NERESİDİR ?

Vesayet makamı, Sulh Hukuk Mahkemesi; denetim makamı, Asliye Hukuk Mahkemesidir. (TMKm.397/2)

Vesayet Dairelerinin Görevleri Nelerdir?

1-Şikayet ve itirazları inceler.

2-TMK m.462’de sayılan hallerde vesayet dairelerinin izni gerekmektedir. TMK m.463’de ise denetim makamından izin alınması gereken haller sayılmıştır.

3.   Rapor ve hesapları inceler.

VESAYETİN GEREKLİ OLDUĞU HALLER NELERDİR?

1. Küçüklük
2. Akıl Hastalığı veya zayıflığı
3. Savurganlık, Alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, Kötü yaşama tarzı
4. Özgürlüğü bağlayıcı ceza
5. Vesayet altına alınacak kişinin kendi istemi

VESAYET ALTINA ALINMADA USUL NEDİR?

İlgililer dinlenmeden ve Bilirkişi raporu alınmadan vesayetin gerekli olduğu hallerden 3.hal ve 5. Haldeki bir kimse kısıtlanamaz. Akıl hastalığı veya zayıflığı sebebi ile kısıtlanmada ise Resmi Sağlık Kurulu raporu üzerine karar verilir. Vesayet işleri,  vesayet dairelerince yapılır. Yetkili dairelerde vesayet altına alınacak kişinin yerleşim yerindeki vesayet daireleridir.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU NELERDİR?

Özen yükümü, vesayet organları ve vesayet işleri ile görevlendirilmiş diğer kişiler,bu görevlerini yerine getirirlerken iyi bir yönetimin gerektirdiği özeni göstermekle yükümlüdürler.

Vasinin sorumluluğu, vasi görevini yerine getirirken kusurlu davranışıyla vesayet altındaki kimseye vermiş olduğu zararlardan sorumludurlar. Bu husus kayyım ve yasal danışmanlar hakkında da geçerlidir.

Devletin sorumluluğu, vesayet dairelerinde görevli olanların hukuka aykırı olarak vesayet altında olanlara vermiş oldukları zararlardan devlet doğrudan sorumludur. Vasi, Kayyım ve Yasal Danışmanların kusurlu olmadan vesayet altındaki kimselere verdiği zararlardan sorumludur.(Vasi, kayyım ve yasal danışmana tazmin ettirilemeyen hallerde)Zararı tazmin eden devlet oluşan zararda kusuru olanlara rücu eder. Devlet zararın karşılanmasını rücu davası ile sağlar. Rücu davasında yetki zararı veren vesayet dairesinin bulunduğu yere en yakın Asliye Hukuk Mahkemesine aittir.

VESAYET DAVASI NASIL AÇILIR ?

Günümüzde birçok kişi vesayet davası nedir ve nasıl açılır gibi sorulara cevap aramaktadır. Vesayet davası açabilmek için bazı şartlar aranır. Dava açılması durumunda haklı bir neden bulunmadıkça, vesayet makamı vesayet altına alınacak bireyin ilk olarak eş ve yakın olan akrabalarından vasilik şartlarına uygun olması halinde atanır. Vasilik atamasında vesayet altına alınacak kişi ile oturdukları yerlerin yakınlığı ve kişisel ilişkilerine dikkat edilmektedir. Eğer dava sonucunda vasi ataması gerçekleşirse bu süre 2 yıl ile geçerli olmaktadır. Bu süre dolduktan sonra makam, ikişer yıl ile bu süreyi uzatabilir. Vasinin görevinden ayrılabilmesi için gerekli olan minimum süre ise 4 yıldır.

Vasilik davası Sulh Hukuk Mahkemesine açılır. Vasilik davası görülürken, vesayet altına alınacak kişi ve onu anlatabilecek olan şahitler dinlenir. Nüfus kayıtları talep edilir. Vasi altına alınacak kişinin sağlık durumuna bakılır. Dava sonunda kişinin vesayet altına alınabileceğine kanaat getirilirse kişinin kısıtlanmasına da karar verilmiş olur. Bu kararların kesinleşmesi halinde, kısıtlının yerleşim yeri ile nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilan okunur.

SORUMLULUK DAVASINDA ZAMANAŞIMI NEDİR?

Olağan Zamanaşımı; Sorumlu vasiye ve kayyıma açılacak tazminat davası tebliğinden itibaren başlayarak 1 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Olağanüstü Zamanaşımı;Tazminat davası, olağan zamanaşımı süresinin işlemeye başlamasından önce zarar gören tarafından bilinmesi veya anlaşılması olanağı olmayan bir hesap yanlışlığının veya sorumluluk sebebine dayanıyorsa hesap yanlışlığının veya sorumluluk sebebinin öğrenildiği tarihten başlayarak bir yıl içinde açılabilir. Herhalde tebliğden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır.

VESAYETİN SONA ERMESİ NASIL OLUR?

Küçüklerde; küçüğün ergin olmasıyla vesayet kendiliğinden sona erer. Erginliğe mahkemece  karar verilmişse mahkeme aynı zamanda küçüğün hangi tarihte ergin olacağını da belirler.

Hükümlülerde; hapis halinin sona ermesi halinde kendiliğinden sona erer.

Diğer Kısıtlılarda; yetkili vesayet makamının kararıyla sona erer. Vesayetin kaldırılmasını kısıtlı veya ilgililer isteyebilir.

*Kısıtlılık ilanla yapılmışsa kaldırılması da ilan ile yapılır. Bu ilan fiil ehliyetinin kazanıldığı anı ifade etmez. Fiil ehliyetinin kazanıldığı sağlık raporu ile belirlenebilir. Savurganlık, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, kötü yaşam tarzı, kötü yönetim halinde kısıtlanmış olan kimse kısıtlandığı sebepten en az 1 yıl şikayete meydan vermemiş olmasına bağlıdır. İstem üzerine kısıtlanmada kısıtlamaya sebep olan halin ortadan kalkmasına bağlıdır.*

VESAYETİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI NELERDİR?

Görevi sona eren vasi, yönetimle ilgili son raporu ve kesin hesabı vesayet makamına vermekle yükümlü olduğu gibi malvarlığını vesayet altındaki kişiye, mirasçılarına veya yeni vasiye vermekle yükümlüdür.

Son rapor ve kesin hesap vesayet makamınca hesaplanır.

Son rapor ve kesin hesap onaylandıktan ve malvarlığı vesayet altındaki kimseye, mirasçılarına veya yeni vasiye verildikten sonra, vesayet makamı tarafından vasinin görevine son verilir. Vesayet makamı ayrıca vesayet altındaki kişiye, mirasçılarına veya yeni vasiye tazminat davası açma haklarının olduğunu bildirir.

VASİLİĞİN SONA ERMESİ NASIL OLUR?

Fiil ehliyetinin yitirilmesi ve Ölüm

Sürenin sona ermesi ve Uzatılmaması; sürenin (2 yıl) dolması, engelin veya kaçınma sebebinin ortaya çıkması

Görevden alınma, vasi istek üzerine veya resen görevden alınabilir. Ancak vasi, görevden alınmadan önce vesayet makamı gerekli araştırmayı yapıp vasiyi dinledikten sonra onu görevden alabilir. Uyarı vermekte takdirine kalmıştır.